Dijital Vatandaşlık Nedir?
### **Dijital Vatandaşlık: İnternetin Süper Kahramanı Olmak!**
Merhaba! Dijital vatandaşlık, interneti ve teknolojiyi kullanırken doğru, güvenli ve sorumlu bir şekilde davranan herkesin sahip olduğu bir tür "süper güçler paketidir". Tıpkı gerçek hayatta nasıl iyi bir komşu ve vatandaş oluyorsak, internet dünyasında da iyi bir "dijital vatandaş" olmayı öğrenmeliyiz.
İşte bir dijital vatandaşın 8 süper gücü:
#### **1. Süper Güç: Dijital Ayak İzini Bil!**
İnternette yaptığın her şey (bir fotoğraf paylaşmak, bir yorum yapmak, bir videoyu beğenmek) geride iz bırakır, tıpkı kumsaldaki ayak izleri gibi. Buna **"dijital ayak izi"** denir.
* **Ne Yapmalı?** Paylaştığın bir şeyi silersen bile internetten tamamen silinmeyebileceğini unutma. Bu yüzden paylaşmadan önce "Bunu herkes görebilir mi?", "Ailem bunu görse ne hisseder?", "10 yıl sonra bu paylaşımımı görünce utanır mıyım?" diye mutlaka düşün.
#### **2. Süper Güç: Çevrimiçi Mahremiyetini Koru!**
Mahremiyet, "özel bilgilerinin" senin iznin olmadan başkaları tarafından bilinmemesi demektir. Ev adresin, telefon numaran, okulunun adı, T.C. kimlik numaran gibi bilgiler çok özeldir.
* **Ne Yapmalı?** Bu tür özel bilgileri asla internet ortamında (sosyal medyada, oyunlarda, forumlarda) paylaşma. Sosyal medya hesaplarını "herkese açık" değil, "sadece arkadaşlarıma" olarak ayarla.
#### **3. Süper Güç: Siber Zorbalığa Dur De!**
Siber zorbalık, birine internet üzerinden rahatsızlık vermek, onu korkutmak, utandırmak veya taciz etmektir. Kötü yorumlar yazmak, utandırıcı fotoğraflar paylaşmak, dedikodu yaymak siber zorbalıktır.
* **Ne Yapmalı?**
* **Yapma!** Başkalarına siber zorba olma. Karşındakini yüz yüze söylemeyeceğin hiçbir şeyi internetten de yazma/söyleme.
* **Cevaplama!** Bir siber zorba sana mesaj atarsa, ona cevap verme.
* **Blokla!** Zorbayı hemen engelle.
* **Sakla!** Mesajları veya ekran görüntülerini kanıt olarak sakla.
* **Anlat!** Bu durumu mutlaka güvendiğin bir büyüğüne (aile bireylerine veya öğretmenine) anlat.
#### **4. Süper Güç: Ekran Süresini Dengele!**
Bilgisayar, tablet veya telefon başında geçirdiğin süreye **"ekran süresi"** denir. Tüm günümüzü ekran karşısında geçirirsek, hem gözlerimiz yorulur hem de dışarıda oyun oynamak, kitap okumak, ailemizle vakit geçirmek gibi diğer güzel aktiviteleri kaçırırız.
* **Ne Yapmalı?** Ekran başında geçireceğin süreyi ailenle birlikte belirle. Mola vermeyi unutma!
#### **5. Süper Güç: Bilgi Dedektifi Ol!**
İnternette her okuduğun bilgi doğru olmayabilir. "Dünyayı uzaylılar istila etti!" gibi sahte bir habere hemen inanmamalısın.
* **Ne Yapmalı?** Bir bilgi gördüğünde:
* **Kaynağını kontrol et:** Bu bilgi güvenilir bir site/haber kaynağından mı?
* **Başka kaynaklara bak:** Aynı bilgiyi başka yerlerde de bulabiliyor musun?
* **Büyüklerine sor:** Emin olmadığın bir şey gördüğünde öğretmenine veya ailene danış.
#### **6. Süper Güç: Dijital Görgü Kurallarını Uygula!**
İnternette de tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi görgü kuralları vardır. Buna **"netiket"** denir.
* **Ne Yapmalı?**
* Karşındakine kibar davran. "Lütfen" ve "teşekkür ederim" demeyi unutma.
* Büyük harflerle yazmak, internette "BAĞIRMAK" anlamına gelir. Dikkat et!
* Başkalarının paylaşımlarına saygılı yorumlar yap.
#### **7. Süper Güç: Güçlü Şifreler Kullan!**
Şifreler, dijital dünyadaki evinin anahtarı gibidir.
* **Ne Yapmalı?** Şifreni kimseyle paylaşma. Şifren; harf, rakam ve özel karakterlerden (?, !, & gibi) oluşan güçlü bir şifre olsun. Farklı hesaplar için farklı şifreler kullan.
#### **8. Süper Güç: Telif Hakkına Saygı Göster!**
Başkasının yaptığı bir resmi, müziği, yazıyı izinsiz kullanmak veya kendi yapmış gibi göstermek doğru değildir. Buna **"telif hakkı ihlali"** denir.
* **Ne Yapmalı?** Bir ödev için bile olsa, bir bilgiyi veya resmi kullanırken kaynak göster. İnternetten indirdiğin müzikleri veya filmleri izinsiz paylaşma.
---
**Özet: İyi Bir Dijital Vatandaş;**
* 💭 **Paylaşmadan önce düşünür.**
* 🔒 **Özel bilgilerini korur.**
* 🤝 **İnternette kibar ve saygılıdır.**
* 🕵️ **Bilgiyi araştırır ve sorgular.**
* ⏰ **Zamanını dengeli kullanır.**
* 🛡️ **Siber zorbalığa göz yummaz.**
* 🔑 **Şifrelerini güçlü tutar.**
Unutma, internet harika bir bilgi ve eğlence dünyasıdır. Bu süper güçleri doğru kullanırsan, bu dünyanın güvende ve mutlu bir kâşifi olursun
